Zaj dab neeg no yog ib yam khoom ntawm tus Mississippi River Basin Ag & Lub Rooj Dej, ib qho kev tshaj tawm xov xwm ywj pheej raws li hauv University of Missouri Lub Tsev Kawm Ntawv ntawm Kev Sau Xov Xwm hauv kev koom tes nrog Kev Qhia Txog Asmeskas thiab tau txais nyiaj los ntawm Walton Family Foundation. Wisconsin Saib yog ib tug tswv cuab ntawm lub network. Sau npe rau peb tsab ntawv xov xwm kom tau txais peb cov xov xwm ncaj qha rau koj lub inbox.
Lub caij nplooj zeeg no, cov nroog thiab cov chaw ua liaj ua teb nyob deb nroog raws tus dej Mississippi tau txais xov xwm ceeb toom txog lawv cov dej haus. Cov tshuaj los ntawm lub Hoobkas loj 3M sab qaum teb ntawm Cordova, Illinois pom ib txoj hauv kev mus rau hauv tus dej thiab lawv qhov dej.
Lub chaw ntiav neeg ua haujlwm txog 500 tus neeg thiab ua cov nplaum siv hauv Post-It sau ntawv, Scotch daim kab xev thiab lwm yam khoom nrov. Nws kuj tsim ib tsev neeg ntawm cov tshuaj hu ua PFAS, txwv tsis pub hu ua "tshuaj lom mus ib txhis," uas nws qhov kev hem thawj rau tib neeg kev noj qab haus huv tau ua rau muaj kev txhawj xeeb ntxiv ntawm tsoomfwv thiab lub xeev cov koom haum ib puag ncig.
Kev kuaj dej thiab dej khib nyiab los ntawm US Environmental Protection Agency hauv 2019 tau kuaj pom cov tshuaj. Tam sim no lub koom haum hais tias cov dej haus muaj ze li ntawm 300,000 tus neeg, suav nrog Quad Cities ntawm Illinois thiab Iowa, yuav xav tau kev sim ntxiv kom ntseeg tau tias nws muaj kev nyab xeeb.
Nyuam qhuav pib lub hlis no, EPA tau tshaj tawm tias PFAS kis tau los ntawm 3M Hoobkas tau tsim "ib qho yuav tshwm sim thiab muaj kev phom sij" ntawm cov khoom siv dej haus rau pej xeem thiab ntiag tug. Nyob rau lub Kaum Ib Hlis 2 EPA xaj, Minnesota-based 3M tau pom zoo los tshawb xyuas PFAS cov kab mob sib kis hauv cov qhov dej ntiag tug thiab cov kav dej pej xeem mus txog 10 mais deb ntawm cov nroj tsuag.

Qhov xwm txheej no tau ua rau cov neeg ua haujlwm hauv zej zog muaj kev ntxhov siab: lawv xav kom tib neeg paub txog lawv cov dej haus, txawm tias lawv ntsib cov lus nug tsis tau teb txog kev pheej hmoo noj qab haus huv thiab leej twg yuav them nyiaj los ntxuav cov kab mob.
Cov neeg ua haujlwm hauv nroog hauv Cmanche, Iowa, tau tshaj tawm thaum lub Cuaj Hli tias cov dej hauv nroog, uas ua haujlwm yuav luag 4,600 tus neeg, tau kuaj pom zoo rau ob ntawm cov tshuaj tshaj li EPA txwv.
Lub nroog tau qhia cov neeg nyob hauv kom tiv tauj lawv cov kws kho mob lossis xav txog kev txhim kho cov lim dej hauv tsev. Tam sim no, cov tub ceev xwm tau ceeb toom rau cov neeg siv dej hais tias lub nroog tab tom nrhiav "cov kws tshaj lij cov lus qhia" los ntawm lub xeev thiab tsoomfwv cov tub ceev xwm thiab yuav muab cov ntaub ntawv ntxiv thaum nws muaj.
"Raws li tam sim no, peb nyob rau hauv 'kev sim thiab tos' theem ntawm PFAS cov teeb meem," Cmanche Public Works Director Gaylon Pewe tau sau rau hauv lub nroog lub vev xaib. Cov tub ceev xwm hauv nroog tsis teb rau qhov kev thov rau kev xam phaj.
Lawv cov lus tshaj tawm tsis tau txo qis kev ntshai ntawm ntau tus neeg nyob hauv Cmanche, uas nyob rau hauv kev sib raug zoo xov xwm tau hnov qab lub nroog cov xov xwm tshaj tawm tshiab nrog kev poob siab. Puas yog dej nyab xeeb haus, ob peb nug.
"Yog tias nws hnyav heev, koj paub, ua qee qhov kev tshawb fawb thiab tshawb pom tias muaj dab tsi tshwm sim," tus neeg nyob hauv Cmanche Gary Hopkins, 78, tau hais hauv kev xam phaj. "Tom qab ntawd muab nws mus rau cov kws kho mob thiab cov kws tshawb fawb thiab txheeb xyuas seb lawv tuaj yeem ua dab tsi los txwv nws."
Lub 3M cog tau ua ib qho kev sib tw hauv Cordova txij thaum lub chaw qhib rau xyoo 1970. EPA tso cai rau lub tuam txhab tso nws cov dej pov tseg rau hauv Mississippi River, tab sis 3M yuav tsum tau saib xyuas nws rau PFAS.
Xyoo 2019, 3M tau ceeb toom rau lub koom haum tias nws tau tso ntau cov tshuaj los ntawm lub Hoobkas dua li tau tshaj tawm yav dhau los. Kev ntsuam xyuas tau qhia tias muaj tsawg kawg yog 60 PFAS analytes nyob rau hauv ib puag ncig.
PFAS, los yog per- thiab polyfluoroalkyl tshuaj, yog ib chav kawm ntawm tib neeg tsim cov tebchaw uas tsis tawg yooj yim hauv ib puag ncig thiab bioaccumulate hauv kab mob. Qee qhov txuas rau a ntau yam ntawm cov teeb meem kev noj qab haus huv xws li hloov pauv cov tshuaj hormones, txo qhov hnyav thaum yug me nyuam, plab plab o thiab rwj, cov roj cholesterol siab, kub siab thaum cev xeeb tub, mob qog noj ntshav thiab qog ntshav thiab txo cov tshuaj tiv thaiv zoo rau cov menyuam yaus.

Lawv yog cov khoom siv thoob plaws hauv cov neeg siv khoom thiab cov khoom lag luam, tab sis rau cov neeg nyob ze ntawm qhov chaw muaj kab mob, cov dej haus feem ntau yog lub hauv paus tseem ceeb ntawm cov tshuaj tsw qab thiab tsis tsw qab.
Lub Rau Hli, EPA tshiab cov lus qhia txog kev noj qab haus huv rau PFOA thiab PFOS mus rau qib qis kom qhia tias tsis muaj PFAS muaj kev nyab xeeb rau kev noj - lub neej txwv ntawm 0.004 feem ntawm trillion thiab 0.02 ppt ntawm ob lub tebchaw, feem - sib npaug rau ob peb tee hauv ua ke ntim dej hauv ntau txhiab lub pas dej da dej.
Lub caij ntuj sov no, 3M tau pib sim qee cov dej haus ze Cordova rau PFAS thiab muab piv rau 190 qhov dej ntiag tug hauv 3-mais vojvoog ntawm cov nroj tsuag. Lub tuam txhab tom qab ntawd tau pib hu rau cov tswv ntawm lub qhov dej ntiag tug nrog kev pom zoo los txhim kho cov dej hauv tsev, tsis hais lawv cov txiaj ntsig kev ua piv txwv.
Raws li EPA xaj, 3M tam sim no yuav tsum muab cov qauv zoo rau cov khoom nyob hauv 4-mais vojvoog ntawm cov nroj tsuag uas tsis tau suav nrog yav dhau los hauv nws qhov kev nthuav tawm. Kev ntsuam xyuas tuaj yeem pib tom qab lub koom haum pom zoo ib txoj haujlwm uas lub tuam txhab yuav xa tuaj rau thaum lub Kaum Ob Hlis.
Lub caij no, 3M yuav tsum tau sim cov chaw muab dej rau pej xeem hauv 10 mais ntawm cov nroj tsuag. Ib tus kws tshaj lij ntawm lub chaw haujlwm tsis kam hais tias yuav ua li cas tshwj xeeb uas EPA yuav ua yog tias kev kuaj pom muaj kev sib kis hauv cov chaw no.
Lub koom haum kuj tau hais kom 3M los tsim ib txoj haujlwm tshwj xeeb rau lub nroog Cmanche, nyob rau sab qaum teb ntawm Cordova cog hauv Iowa. Txoj kev npaj yuav tsum suav nrog kev muab cov dej haus los yog kev kho dej.
Grant Thompson, tus kws tshaj lij 3M, tau qhia cov neeg uas txhawj xeeb txog kev nyab xeeb ntawm lawv cov dej haus rau tsoomfwv cov vev xaib uas hais txog "PFAS cov lus nug."
Lub nroog Cmanche tau tshaj tawm cov lus qhia zoo sib xws.
Ntau lub zej zog cov dej hauv qab ntawm cov nroj tsuag tau kuaj pom cov qib PFAS hauv lawv cov kev kho dej thiab txuas ntxiv mus kuaj cov tshuaj.

Charlie Brown, tus thawj coj saib xyuas kev noj qab haus huv rau lub nroog Moline, hais tias PFAS tshem tawm yog kim, thiab muaj qhov tsis zoo rau kev nqis tes ua sai dhau.
Cov qauv kev kho mob yuav hloov pauv rau xyoo tom ntej thaum EPA tshaj tawm nws cov lus pom zoo kawg rau plaub PFAS tshuaj, nws hais. Kev tshawb fawb ntawm PFAS tshem tawm kuj yog qhov tsim nyog los muab cov neeg ua haujlwm cog dej nrog cov kev kho mob ntxiv rau xyoo tom ntej.
Brown tau hais tias cov neeg nyob hauv Moline tau hu nws ob peb lub hlis dhau los los nug seb lawv puas tuaj yeem haus lawv cov dej.
Brown tau hais tias "Tau kawg cov dej muaj kev nyab xeeb," Brown hais. "Peb yuav tsis tso nws tawm yog tias tsis yog, thiab peb yuav qhia rau tib neeg paub."
Moline kuaj dej hauv nroog txhua lub hlis twg. Cov txiaj ntsig txij lub Kaum Ob Hlis 2021 tau qhia tias ob lub PFAS cov khoom sib txuas tau dhau ntawm EPA cov lus qhia, tab sis tsuas yog ib qho kev sim siab tshaj lub xeev Illinois cov lus qhia txog kev noj qab haus huv, uas tsis nruj dua.
Brown tau hais tias "Peb yuav tsum tau tos kom pom qhov twg nyiaj txiag ntxiv los rau kev kho mob tiag tiag," Brown hais. "Tab sis peb tsis xav ua ntej ntawm peb tus kheej hauv kev kho mob kom txog thaum peb paub tias qhov kev txwv kawg (EPA PFAS) yuav ua li cas thiab, tom qab ntawd, kev tshawb fawb yuav ua li cas rau kev kho mob."
3M tau ntsib ntau qhov teeb meem raug cai rau PFAS ntau lawm. Dua li ntawm Cordova, nws muaj ob lub teb chaws Asmeskas cov nroj tsuag loj uas tsim cov tshuaj: hauv Twin Cities, Minnesota thiab hauv Decatur, Alabama. Lub xeev Minnesota tau foob lub tuam txhab dhau kev tswj tsis raug PFAS pov tseg los ntawm nws cov Cottage Grove cog thiab xyoo 2018 tau txiav txim siab rau $ 850 lab los kho cov dej haus nyob ntawd. 3M kuj tau daws ntau qhov kev foob hauv Alabama xyoo tas los rau $ 99 lab.
Tab sis tej zaum qhov teeb meem tseem ceeb tshaj plaws nyob rau hauv lub tuam txhab cov tshuaj cog qoob loo ze Antwerp, Belgium, qhov chaw Flemish cov tub ceev xwm tau kaw luv luv ntawm cov tshuaj. 3M thaum kawg ntaus ib daim ntawv cog lus kho kho $600 lab.
Dhau ntawm cov chaw tsim khoom uas ua tau cov tshuaj, 3M lwm qhov kev hem thawj loj los ntawm kev foob ntawm cov khoom siv PFAS, xws li hluav taws kub ua npuas ncauj. Ntau txhiab tus neeg raug foob tau sib sau ua ke hauv tsoomfwv lub tsev hais plaub hauv Charleston, South Carolina, thiab tam sim no lub tuam txhab tau ntsib kev foob los ntawm California, Pennsylvania thiab Wisconsin.
David Cwiertny, tus kws tshaj lij ntawm University of Iowa engineering thiab tus thawj coj ntawm Lub Tsev Haujlwm Saib Xyuas Kev Noj Qab Haus Huv Kev Noj Qab Haus Huv ntawm Kev Tiv Thaiv Ib puag ncig, tau hais tias yog tias nws cov dej haus tau kuaj pom zoo rau PFAS, nws yuav teeb tsa lub tsev kho dej hauv tsev, xws li cov lim roj carbon lossis rov qab osmosis.
Nws tau hais tias "Nws yog qhov ua rau muaj koj cov dej haus yog ib yam uas koj tsis ntseeg tam sim ntawd," nws hais. "Thiab txawm tias muaj kev kho mob, ntau tus neeg yuav tsis ntseeg dab tsi los ntawm lawv cov kais dej, thiab qhov kev ntseeg siab ntawd nyuaj rau rov qab thiab tsim dua tshiab."

Raws li cov zej zog nyob ib puag ncig Cordova cuam tshuam nrog kev ntxuav nyuaj ua ntej, Cwiertny tau hais tias, nws yog txhua yam tab sis paub tseeb tias lawv yuav tsis yog qhov kawg.
Linda Vaughn, tus tsav tsheb npav so haujlwm, nyob li plaub mais ntawm 3M cog ntawm Illinois sab ntawm tus dej. Nws twb zam tej yam tawm ntawm nws lub qhov dej, tab sis xav tsis thoob tias nws puas yuav tau ua ntxiv. Vaughn haus dej hauv lub raj mis, thaum nws tus txiv haus cov dej lim los ntawm lawv lub tub yees.
"Kuv tsis paub yog tias qhov ntawd npog nws," nws hais. “Kuv tsis xav tias peb tau muaj teeb meem txog tam sim no. Thiab kuv tus txiv nyob rau hauv nws 70s. Kuv nyob hauv kuv 70s. "
Chloe Johnson ntawm Star Tribune tau pab txhawb rau zaj dab neeg no.