Cov dej siab thiab txoj kev taug kev kaw tau pom ntawm Whitefish Dunes State Park hauv Door County, Wis., thaum Lub Cuaj Hli 23, 2021. Lake Michigan cov dej siab nyob rau xyoo tas los no tau txwv kev nkag mus rau ntug hiav txwv thiab kev puas tsuaj ntawm cov chaw ua si hauv xeev raws ntug dej hiav txwv. Brett Kosmider / Door County Pulse
Sijhawm Nyeem Ntawv: 7 feeb
TSHIAB Xov Xwm Lab logo

Daim no tsim tawm rau Xov Xwm Tshiab, ib lub koom haum xov xwm hauv zos hauv Northeast Wisconsin.

Microsoft tau muab kev txhawb nqa nyiaj txiag rau Greater Green Bay Community Foundation thiab Community Foundation rau cheeb tsam Fox Valley los pab nyiaj rau txoj haujlwm.

Mloog cov neeg sau xov xwm Mario Koran's Daim ntawv tshaj tawm suab rau WPR.

Lake Michigan cov cua thiab nthwv dej tau ua rau thaj chaw ntawm Whitefish Dunes State Park, yuav tsum pom cov khoom muaj nqis nyob hauv Wisconsin Qhov Rooj Peninsula. Dej xa cov xuab zeb zoo rau ntawm ntug dej hiav txwv uas txhawb nqa cov nroj tsuag uas raug hem xws li dune thistle. Cua sib tsoo cov xuab zeb rau hauv cov dunes muaj zog uas tau tshoov lub tiaj ua si lub npe. 

Cov neeg tuaj xyuas lub caij ntuj sov txaws ntawm nws lub puam lossis taug kev mus rau Old Baldy, lub tiaj ua si lub siab tshaj plaws dune uas nce ze li 100 feet saum lub pas dej. Los txog lub caij ntuj no, gazers xav tsis thoob thaum tawg ice volcanoes - cone-puab mounds tsim thaum nthwv dej tua slush thiab dej los ntawm cov kab nrib pleb hauv dej khov. Cov ntug dej hiav txwv no tau nyiam tib neeg rau ntau txhiab xyoo; Cov pov thawj nyob hauv Native American cov tais diav, cov cuab yeej pob txha thiab ntau txhiab lwm yam khoom qub uas Lake Michigan cov tub rog tau nce zuj zus los ntawm dunes. 

Tab sis cov cua thiab dej tib yam kuj tseem cuam tshuam cov tiaj ua si thaj chaw - eroding dunes, topping ntoo, ua kom puas tsuaj thiab, qee zaum, nqos lub puam tag nrho. 

Dej tsoo rau ntawm ntug dej hiav txwv ntawm Whitefish Dunes State Park hauv Door County, Wis., thaum Lub Kaum Ib Hlis 6, 2021. Lake Michigan cov kev hloov pauv tsis zoo tau ua rau muaj kev puas tsuaj ntawm ntau lub xeev cov chaw ua si nyob rau xyoo tas los no, suav nrog lub puam shrunken ntawm Whitefish Dunes, ib qho submerged. chaw nres nkoj ntawm Rock Island State Park thiab shoreline eroded ntawm Potawatomi State Park. (Andy Hall / Wisconsin Saib)

Hauv 2018, cov ntsiab lus no cuam tshuam rau txoj kev taug kev ua rau lub tiaj ua si lub puam. Lub ramp tseem kaw peb xyoos tom qab, tiv thaiv cov neeg tsis taus nkag mus rau lub puam. Thiab cov ntaub ntawv-cov dej siab hauv xyoo 2020 tsuas yog tshuav qhov nqaim ntawm lub puam ntawm Whitefish Dunes rau cov neeg mus da dej. Qhov ntawd cuam tshuam rau hauv cov txheej txheem kev nyob sib nrug deb thaum lub sijhawm muaj tus kabmob coronavirus uas tau tsav cov neeg tawm sab nraud. 

Cov neeg tuaj saib tau mus rau Whitefish Dunes thiab lwm lub xeev Wisconsin cov chaw ua si hauv sau cov lej thaum muaj kev sib kis, nrhiav kev lom zem thiab so kom txaus thaum pej xeem kev noj qab haus huv ntsuas txwv kev xaiv sab hauv tsev. Tab sis Lake Michigan cov dej tsis hloov pauv tau ua rau lawv tus kheej txwv nyob ntawm ntug dej hiav txwv. Txawm hais tias cov ntug hiav txwv dej tau zoo ib yam li cov dej rov qab los ntawm 2020 qib, Lub Xeev Lub Tsev Haujlwm Saib Xyuas Kev Nyab Xeeb - uas saib xyuas lub xeev txoj haujlwm ntawm 49 lub tiaj ua si, 15 hav zoov thiab 44 txoj kev taug - tseem tsis tau kho ntau yam kev pabcuam raug puas tsuaj los ntawm kev nce siab. 

Sab qaum teb ntawm Qhov Rooj Peninsula, dej swamped qhov chaw nres nkoj ntawm Rock Island State Park, kaw cov kob rau cov neeg pw hav zoov rau feem ntau ntawm 2020 thiab txo cov nyiaj tau los nkag rau hauv qhov chaw ua si. Ntawm Point Beach State Forest, txog 60 mais sab qab teb ntawm Whitefish Dunes, lub caij ntuj no cua daj cua dub ua rau lub puam peb xyoos dhau los thiab ua rau lub ramp ua rau lub puam. Nws cov hlau carcass dag twisted ntawm lub puam. Tsis muaj leej twg paub thaum twg nws yuav raug kho. 

Ib yam li cov tswv tsev hauv zos tau saib nthwv dej dej nyab thiab ua rau lawv lub pas dej tawg, Wisconsin yuav pom kev puas tsuaj ntxiv rau nws cov chaw ua si ntug dej hiav txwv. Cov kws tshawb fawb cia siab tias kev yaig yuav loj dua li Kev hloov pauv huab cua ua rau muaj kev hloov pauv mus rau Great Lakes qib dej. Qhov ntawd tsuas yog ncua sijhawm rov qab los ntawm ntau txhiab qhov kev kho xav tau uas ib tus neeg ua haujlwm DNR pegs ze li $ 1 nphom. Tab sis lub koom haum nyiaj txiag tseem tsis txaus, thiab txawm tias kev kho vaj tse ntsuab tuaj yeem siv sijhawm ntau xyoo los ua kom tiav.

Lub DNR tab tom nrhiav nyiaj pab thiab cov peev txheej sab nraud rau kev kho, tab sis nws tsuas tuaj yeem ua qhov tseem ceeb rau qhov kev puas tsuaj loj tshaj plaws tshwj tsis yog cov neeg tsim cai lij choj tau nqis peev ntau hauv cov chaw ua si uas tam sim no nyob rau hauv lub teb chaws cov nyiaj phem tshaj plaws. Lub xeev cov chaw ua si tau tso siab rau cov nyiaj tau los ntawm kev nkag mus thiab chaw pw hav zoov tshwj xeeb txij li xyoo 2015, thaum ntawd-Gov. Scott Walker tshem tawm kev siv dav dav rau kev ua haujlwm hauv chaw ua si.

"Peb yuav tsum tau nce nyiaj txiag rau cov chaw ua si hauv xeev thiab peb kuj yuav tsum tau nrhiav txoj hauv kev ntxiv los txhawb cov tswv tsev thiab cov nroog raws ntug dej," xeev Rep. Deb. Andraca, D-Whitefish Bay, uas tau thov kev cai lij choj los pab nyiaj txiag kev tiv thaiv ntug dej hiav txwv. 

Ib qho teeb meem rau kev tiv thaiv dune

Cov nthwv dej uas muaj zog uas tau ua rau lub puam ntawm Whitefish Dunes tau xa cov tswv tsev nyob ze sib sau ua phab ntsa los tiv thaiv lawv cov ntug hiav txwv dej. 

Tsuas yog sab qab teb ntawm lub tiaj ua si, Bo Ellis hauv 2020 stacked pob zeb raws nws ntug dej hiav txwv kom deflect lub nthwv dej thaum muaj kev txhawj xeeb tias nws lub tsev yuav tsoo rau hauv lub pas dej. Yuav luag txhua tus ntawm nws cov neeg nyob ze tam sim no muaj riprap - qhov chaw ntawm pob zeb lossis pob zeb uas nqus lub zog los ntawm nthwv dej - lossis qee yam kev thaiv, feem ntau ntawm lawv tau tsim xyoo tas los, nws hais. 

Txoj kev sib txuas ntxiv mus raws li Qhov Rooj Peninsula, qhov twg DNR tau pom kev nce siab hauv cov ntawv thov los tsim cov teeb meem xws li ntug dej hiav txwv. Qhov ntawd suav nrog ntau dua 830% nce los ntawm 2018 txog 2020 hauv "kev lees paub tus kheej thaum muaj xwm txheej ceev" los tiv thaiv cov qauv uas yuav ntsib kev phom sij los ntawm kev yaig nrawm; Cov neeg nyob hauv tau thov 280 daim ntawv thov xyoo tas los, nce los ntawm tsawg dua 30 xyoo 2018. 

Sab laug, Whitefish Dunes State Park hauv Door County, Wis., pom thaum Lub Yim Hli 25, 2012, thaum lub sijhawm dej qis, hauv video uploaded los ntawm YouTube tus neeg siv MyGBLife. Ntawm sab xis, lub tiaj ua si tau pom nyob rau lub Tsib Hlis 2020, thaum lub sijhawm sau cov dej siab uas hla feem ntau ntawm lub puam. (Qhov Rooj County Pulse archives)

Lake Michigan cov qib dej tau hloov pauv ntau xyoo dhau los. Los ntawm cov ntaub ntawv qis hauv xyoo 2013 mus rau qhov siab tshaj plaws hauv xyoo 2020, Lake Michigan swelled los ntawm ntau dua 6 ko taw. Cov kws tshawb fawb txog huab cua ua rau muaj qhov tsis sib haum xeeb rau kev sib cuam tshuam ntawm qhov kub thiab txias thaum tib neeg tso tawm ntau lub tsev cog khoom gases thiab ua kom nag lossis daus los ntawm cua daj cua dub ntau dua thiab hnyav dua hauv cheeb tsam Great Lakes. 

Thaum cov teeb meem dag dag tuaj yeem tiv thaiv cov cuab yeej tam sim tom qab lawv, lawv tuaj yeem cuam tshuam lub ntuj txav ntawm cov xuab zeb uas ntxiv cov ntug hiav txwv dej hauv qab. Guy Meadows, tus kws tshaj lij ntawm Michigan Technological University thiab tus thawj coj ntawm Marine Engineering Laboratory hais tias Lub seawall txhais tau tias txuag lub tsev so tuaj yeem raug nqi rau lwm tus tswv tsev lawv lub puam. 

DNR cov tub ceev xwm ntsib teeb meem ntxiv thaum ntsuas yuav ua li cas los tiv thaiv lub xeev cov tiaj ua si los ntawm dej nyab thiab yaig, suav nrog cov lus nug tseem ceeb txog kev khaws av.

Ntawm Whitefish Dunes, tus thawj coj ntawm lub tiaj ua si Sarah Stepanik tau hais tias nws cov npoj yaig tau sib tham ntxiv txog kev thaiv ntug dej hiav txwv kom tawg ua rau cov dej ntws puas tsuaj. Tab sis ua li ntawd yuav cuam tshuam cov rog uas tsim cov dunes nrov. 

"Qhov tsis muaj hmoo yog, cov dej ntws no yog ib feem ntawm cov txheej txheem uas tsim cov dunes. Yog li yog tias koj tso (kev thaiv) rau hauv qhov chaw, koj tiv thaiv lawv, tab sis koj tau txwv lawv txoj kev tsim, "nws hais. 

Hloov chaw, DNR tab tom txiav txim siab cov qauv uas tuaj yeem muaj sia nyob qhov hloov pauv ntawm pas dej, nws hais. Qhov ntawd yuav suav nrog ditching ib qho chaw ruaj khov rau ib qho uas ntab.

"Peb xav paub seb yuav ua li cas thiaj li siv tau ntau dua txawm tias nyob hauv xyoo thaum lub pas dej tsis pom zoo nrog peb," Stepanik tau hais. 

Ib qho kev tawg ntawm txoj kev thiab ntug dej hiav txwv tau pom nyob rau ntawm Potawatomi State Park ze Sturgeon Bay, Wis., thaum Lub Kaum Ib Hlis 6, 2021. Cov pas dej sib txawv tau ua rau ntau lub xeev cov chaw ua si hauv Lake Michigan. Dee J. Hall / Wisconsin Saib

Stepanik qhov kev soj ntsuam tau hais txog cov lus nug tseem ceeb txog seb puas yuav tiv thaiv cov chaw ua si lossis khaws thaj av hauv nws lub xeev ntuj, hais tias Michael Bergum, DNR koog tsev kawm ntawv chaw ua si thiab tus saib xyuas kev ua si. 

"Peb puas saib nws yog kev tiv thaiv thaj av, lossis tsuas yog nkag siab tias qhov no yog txheej txheem ntuj tsim - txawm tias nws yog xyoo dej siab lossis xyoo dej qis?" nws hais. 

Ib qho ntxiv, Bergum ntxiv, txawm tias "cov nyiaj tsis kawg" yuav tsis txaus los daws qhov teeb meem.

"Nws tsuas yog loj heev," nws hais. "Koj yuav tsum tau ua kom tag nrho lub pas dej Michigan ntug dej hiav txwv los hais txog kev yaig txhua qhov chaw." 

Loj heev backlog nyob rau hauv kho

Daim paib tos txais cov qhua taug kev mus rau Lake Michigan los ntawm qhov chaw nres tsheb ntawm Point Beach State Forest, sab qaum teb ntawm Ob Tus Dej hauv Nroog Manitowoc. Nws hais tias, "Qhov twg tsis muaj ob qhov kev mus ntsib ib yam nkaus," nws hais. Cov dej khov, cua thiab dej txuas ntxiv ua rau cov toj roob hauv pes tsis yooj yim.

Ib qho kev sib tsoo tau pom nyob ntawm Point Beach State Forest hauv Manitowoc County, Wis., thaum lub Cuaj Hlis 23, 2021. Qhov kev sib tw tau ploj mus txij li lub caij ntuj no cua daj cua dub tsoo lub puam xyoo 2018. Ib yam li cov tswv tsev hauv zos tau saib Lake Michigan nthwv dej thiab ua rau lawv cov khoom tawg, Wisconsin yuav pom kev puas tsuaj ntau dua rau nws cov chaw ua si ntug dej hiav txwv. Cov kws tshawb fawb xav tias kev yaig yuav loj zuj zus ntxiv vim kev hloov pauv huab cua ua rau muaj kev hloov pauv mus rau Great Lakes qib dej. Mario Koran / Wisconsin Saib

Ib yam li ntawm Whitefish Dunes, cov dej siab tau swamped feem ntau ntawm lub puam xyoo 2020, hais tias tus saib xyuas chaw ua si Erin Dembski-Rodriguez. Raws li lub pas dej o tuaj yeem txwv kev nkag mus rau puam, cov neeg tuaj saib feem ntau tau hla hla dunes lossis trampled cov nroj tsuag uas muaj kev puas tsuaj. 

Tab sis ib qho kev pom tau nyob tsis tu ncua rau peb xyoos: Lub cua daj cua dub-twisted ramp. Ib qho kev kho siab ntawm ntoo thiab hlau sawv ntawm 100 yards deb li nthwv dej ntawm nws cov npoo. 

Qhov ntawd ua rau feem ntau ntawm ntug hiav txwv nkag tsis tau rau cov neeg uas muaj teeb meem kev txav mus los "kom txog thaum cov dej rov qab los yog peb tuaj yeem los daws lwm qhov," Dembski-Rodriguez tau hais.

Cov neeg tuaj saib qee zaus yws txog qhov kev puas tsuaj, hu rau nws hauv qhov muag thiab quaj rau DNR qhov kev kho qeeb. Dembski-Rodriguez tau xa daim ntawv thov kho sai sai tom qab lub caij ntuj no cua daj cua dub ntsawj nws peb xyoos dhau los, nws hais tias, tab sis lub koom haum bureaucracy txav qeeb. 

Cov phiaj xwm yuav tsum sib tw nrog ntau txhiab lwm yam kev kho thiab kev txhim kho thoob plaws hauv lub tiaj ua si - feem ntau tau txais kev sib tsoo rau lub voj voog nyiaj txiag yav tom ntej los ua kom muaj chaw rau cov haujlwm tseem ceeb dua. 

Dembski-Rodriguez hais tias "Nyiaj yog ib qho teeb meem ib txwm muaj." "Tab sis qhov no nws tsis yog qhov teeb meem nkaus xwb."

Lub sijhawm yog qhov tseem ceeb

Lub DNR tseem yuav tsum xav txog lub sijhawm ntawm kev kho, tos kom cov qib dej poob ua ntej pib ua haujlwm ntawm ntug dej hiav txwv, hais tias Missy VanLanduyt, tus kws saib xyuas kev txhim kho peev ntawm DNR.

“Ib feem ntawm qhov peb yuav tsum nkag siab yog tus qauv ntawm cov dej. Peb tsis xav mus rau hauv thiab kho ib yam dab tsi tsuas yog kom nws ripped tawm lossis puas dua, "nws hais. 

Tus saib xyuas chaw ua si Erin Dembski-Rodriguez tau pom ntawm Point Beach State Forest hauv Manitowoc County, Wis., thaum Lub Cuaj Hli 23, 2021. Kev tawg ntawm lub tiaj ua si ua rau muaj kev cuam tshuam rau kev taug kev, duab ntawm no, thiab cua daj cua dub peb xyoos dhau los kuj tau rhuav tshem ib puag ncig. txoj kev. Cov qauv tab tom tos kom kho vim qhov kev kho qeeb qeeb ntawm Wisconsin Department of Natural Resources. Mario Koran / Wisconsin Saib

Kev hloov pauv hauv pas dej ua rau tus nqi ntawm cov chaw ua si hauv ntau txoj hauv kev, txawm hais tias suav tag nrho tus nqi yog qhov nyuaj. Cov nthwv dej siab txhais tau tias cov rooj dej siab nyob rau ntawm ntug dej, hais tias Dembski-Rodriguez. Cov qib siab dua no tau ua rau dej nyab Point Beach State Forest chaw pw hav zoov xyoo 2020 thiab yuam cov neeg saib xyuas chaw ua si kaw cov chaw pw hav zoov rau peb lub hlis, raug nqi $ 19,000 hauv cov nyiaj tau los. 

Ntawm Lub Nroog Lub Rooj Sab Laj sab qaum teb, Rock Island State Park cov chaw nres tsheb dej nyab hauv xyoo 2020, khaws 40,000 tus neeg tuaj xyuas txhua xyoo uas nws ib txwm pom, Bergum tau hais.

Bergum kwv yees ze li $ 1 nphom hauv kev kho thiab txhim kho cov kev xav tau tau sib sau ua ke. 

Nyob rau hauv nws 11 xyoo ntawm lub koom haum, VanLanduyt yeej tsis tau pom DNR cov nyiaj yuav tsum tau kho nyob rau hauv ib lub voj voog nyiaj txiag. Lub DNR leans ntawm cov nyiaj txiag sab nraud - txais tos ntau lab tus neeg tau tsa los ntawm cov pab pawg ntawm cov pej xeem ntiag tug uas txhawb nqa cov chaw ua si thiab tshawb nrhiav lub xeev thiab tsoomfwv cov nyiaj pab. 

Tab sis cov nyiaj pab feem ntau muaj cov ntsiab lus tshwj xeeb uas ntau qhov haujlwm tseem ceeb tshaj plaws tsis tau raws li, VanLanduyt ntxiv. 

Feem ntau lub xeev tau nqis peev ntau dua hauv lawv cov chaw ua si 

Wisconsin xyoo 2017 nyob rau qib 49 hauv lub tebchaws, ua ntej tsuas yog Alabama, thaum nws los txog rau ib tus neeg nyob hauv kev siv nyiaj rau kev ua haujlwm rau chaw ua si thiab ua si, raws li ib daim ntawv qhia tsis ntev los no los ntawm Wisconsin Cov Cai Sib Tham. 

Andraca, tus tsim cai lij choj hauv xeev, hu ua lakeshore erosion thiab high-dej kev puas tsuaj yog qhov teeb meem tseem ceeb rau ntau ntawm nws cov neeg sawv cev. Ntxiv nrog rau kev hu xov tooj rau ntau lub xeev cov chaw ua si nyiaj txiag, nws tau thov ib daim nqi los tsim ib qho kev qiv nyiaj uas yuav pab cov tswv tsev thiab cov nroog them nyiaj rau cov haujlwm los tiv thaiv ntug dej hiav txwv los ntawm kev puas tsuaj los ntawm cua daj cua dub. 

Democratic Gov. Tony Evers suav nrog qhov kev zov me nyuam hauv nws qhov kev thov nyiaj txiag zaum kawg, tab sis Republican cov neeg tsim cai lij choj ntawm Pawg Neeg Saib Xyuas Nyiaj Txiag uas muaj zog tau tshem tawm ntawm pob nyiaj Evers thaum kawg kos npe, nrog rau ntau yam khoom uas tus tswv xeev tau thov. 

Andraca tau hais tias "Kev hloov pauv huab cua yog qhov teeb meem uas yuav tsis ploj mus sai sai," Andraca hais. "Kuv xav tias nws yog qhov txiaj ntsig zoo tshaj plaws ntawm lub xeev kom nruj txog kev nrhiav cov txiaj ntsig zoo los daws cov ntug dej hiav txwv thiab kev puas tsuaj los ntawm cov dej siab." 

Zaj dab neeg no tau tsim los ua ib feem ntawm NEW (Northeast Wisconsin) Xov Xwm Lab thiab koom tes nrog Door County Pulse. Wisconsin Watch (wisconsinwatch.org) koom tes nrog Wisconsin Public Radio, PBS Wisconsin, lwm yam xov xwm tshaj tawm thiab University of Wisconsin-Madison School of Journalism thiab Mass Communication. Txhua yam haujlwm tsim, luam tawm, tshaj tawm lossis tshaj tawm los ntawm Wisconsin Watch tsis tas yuav cuam tshuam txog kev xav lossis kev xav ntawm UW-Madison lossis ib qho ntawm nws cov koom tes.

Creative Commons License

Rov luam tawm peb cov ntawv dawb, hauv online lossis luam tawm, raws li daim ntawv tso cai Creative Commons.

Nrov dab neeg los ntawm Wisconsin Watch

Portrait ntawm Mario Koran

Mario Koran / Wisconsin Saibreporter

Mario Koran qhia txog kev kawm, kev nkag tebchaws thiab cov teeb meem cuam tshuam rau cov zej zog ntawm cov xim. Tsis ntev los no, Kaulees yog ib tug 2021 Knight Wallace qhia cov phooj ywg ntawm University of Michigan. Yav dhau los, Kaulees tau ua tus neeg sau xov xwm sab hnub poob ntug dej hiav txwv rau Tus Saib Xyuas US thiab siv tsib xyoos los qhia txog kev kawm rau Lub Suab ntawm San Diego, qhov uas nws tau raug hu ua 2016 tus neeg sau xov xwm ntawm lub xyoo los ntawm San Diego Society of Professional Journalists. Txij li thaum tawm hauv kev xyaum ua haujlwm nrog Wisconsin Watch hauv 2013, Kaulees txoj haujlwm tau tshwm sim hauv New York Times, The Appeal, thiab Milwaukee Journal Sentinel, thiab lwm yam. Kaulees tuav BA hauv Spanish cov ntaub ntawv thiab MA hauv kev sau xov xwm los ntawm University of Wisconsin-Madison.