Cov kws tshawb fawb yog ib kauj ruam los ze dua rau kev nkag siab tias cov kab mob txaus ntshai npaum li cas los ntawm cov quav hniav nkag mus rau hauv lub qhov dej ntiag tug hauv Kewaunee County. Kev tshawb fawb tshiab los ntawm US Department of Agriculture microbiologist Mark Borchardt qhia tau hais tias nitrate thiab coliform hauv dej feem ntau yog los ntawm kev ua liaj ua teb - thiab tsis yog tib neeg pov tseg.
"Qhov twg peb pom kev sib raug zoo, kev sib txuas muaj zog, cov uas yog nrog rau kev ua liaj ua teb. Yog li qhov ntawd yuav qhia tias kev ua liaj ua teb yog lub luag haujlwm tseem ceeb rau ob yam kab mob no, "nws hais hauv kev xam phaj.
Borchardt tau nthuav tawm nws qhov kev tshawb pom tshiab ntawm cov xwm txheej muaj feem cuam tshuam nrog kev sib kis hauv qhov dej ntawm Midwest Manure Summit hauv Green Bay hnub Wednesday. Hauv xyoo 2017, nws txoj kev tshawb fawb pom tias ntau dua 60 feem pua ntawm cov qhov dej tau kuaj hauv Kewaunee County tau kis kab mob fecal microbes, uas tuaj yeem los ntawm ob qho tib si septic systems lossis tsiaj pov tseg.
Txoj kev tshawb fawb tshiab no tsom kom nkag siab txog qhov tseeb ntawm kev sib kis thiab yuav ua li cas qee yam tuaj yeem txo lossis ua rau muaj kev pheej hmoo ntawm cov dej haus tsis huv. Borchardt tau siv cov qauv los kwv yees seb cov xwm txheej li cas - zoo li qhov kev ncua deb ntawm lub qhov dej los ntawm cov pas dej hauv pas dej lossis thaj chaw ua liaj ua teb, huab cua thiab kev tsim kho zoo - tuaj yeem cuam tshuam cov kab mob.
Borchardt txoj kev tshawb fawb pom tias qhov kev pheej hmoo thib 1 rau kev kis kab mob yog qhov sib ze ntawm lub qhov dej mus rau lub qhov dej khib nyiab. Borchardt tau hais tias qhov chaw ze tshaj plaws hauv txoj kev tshawb no yog 150 ko taw los ntawm lub qhov quav, tab sis txawm tias qhov dej peb mais deb tseem muaj qee qhov kev pheej hmoo ntawm kev kis kab mob coliform.
Borchardt hu ua coliform "cov kab mob qhia" rau kev muaj lwm cov kab mob thiab cov kab mob.

Raws li lub xeev cov cai, manure lagoons raug tso cai kom xau txog 500 nkas loos ib evkawj, ib hnub. Borchardt tau hais tias kev kis kab mob ntawm cov qhov dej nyob ze yuav yog vim muaj cov dej xau los ntawm lub pas dej, nrog rau cov neeg ua liaj ua teb nyiam nthuav cov kua quav ze ze rau qhov chaw ntawm lawv lub qhov.
Raws li daim ntawv tshaj tawm ntawm cov tso quav tso quav tso rau hauv Lub Nroog Kewaunee los ntawm 2017, qee qhov loj tshaj plaws ntawm qhov ntev tau teev muaj ntau dua 4 daim av. Borchardt tau hais tias muaj nyob ib ncig ntawm 270 qhov quav quav hauv lub nroog.
"(Cov kev tshawb pom muab) cov neeg tsim cai lij choj thiab lwm cov neeg koom nrog xav ua haujlwm daws cov ntaub ntawv uas lawv xav tau los xav txog kev daws teeb meem, tsis yog tsuas yog hais tias 'Hav, koj lub qhov dej muaj paug," Borchardt tau hais.
Cov kab mob uas raug soj ntsuam yog nitrate, coliform kab mob, tib neeg quav microbes, bovine fecal microbes thiab lwm yam fecal microbes tsis hais qhov twg los. Cov qauv suav nrog qhov cuam tshuam ntawm ntau yam kev pheej hmoo nyob rau tib lub sijhawm.
Don Niles, ib tug neeg ua liaj ua teb hauv Lub Nroog Kewaunee thiab tus thawj tswj hwm ntawm Peninsula Pride Farms tsis tau txais txiaj ntsig, tau hais tias qhov kev tshawb pom "... qhia rau kuv tias peb yuav tsum tau los nrog kev tswj hwm kev coj ua zoo dua, ua haujlwm ua liaj ua teb kom paub seb peb tuaj yeem txo nitrates hauv thaj chaw twg. lawv zoo li yuav muaj concentrated. "
Niles pawg neeg tawm tswv yim rau kev coj ua xws li siv cov quav rau hauv teb ob zaug hauv ib xyoos es tsis yog ib zaug txhawm rau txo qis nitrate, thiab cog cov qoob loo kom nqus tau cov chiv ntxiv.

Nws hais rau cov neeg ua liaj ua teb, kev daws qhov teeb meem yuav tsis ncaj
Niles tau hais tias "Qee lub sijhawm (peb) hloov pauv kev ua liaj ua teb uas muaj hnub nyoog tshaj 100 xyoo, thiab peb xav kom paub tseeb tias peb mus rau qhov raug thiab tsis yog qhov tsis ncaj ncees lawm," Niles tau hais.
Lub Nroog Kewaunee, qhov twg nyuj ntau tshaj cov neeg ze li 5 txog 1, yog lub ntsiab lus tseem ceeb hauv Wisconsin txog seb lub nroog, xeev thiab tseem fwv tseem tiv thaiv cov dej haus los ntawm cov quav los ntawm cov liaj teb, tshwj xeeb tshaj yog nyob rau thaj tsam ntawm cov pob zeb tawg, uas muaj nyob rau sab qaum teb Wisconsin. Lub pob zeb tawg ua rau cov dej yooj yim nkag mus rau hauv av, tshwj xeeb tshaj yog tom qab los nag lossis daus.

Cov contamination ntawm cov dej haus los ntawm manure tau dhau los ua ib tug qhov teeb meem tseem ceeb ntawm kev nom kev tswv Hauv Wisconsin, nrog Gov. Tony Evers tshaj tawm 2019 "lub xyoo ntawm cov dej haus huv." Nyob rau hauv xyoo tas los no, kev lag luam khoom noj mis tsis muaj zog tau sib sau ua ke thiab nce ntau lawm, nrog rau cov liaj teb me me kaw thiab Concentrated Animal Feeding Operations (CAFOs) nthuav dav mus rau tsev ntau txhiab tus nyuj.
Tus nyuj nruab nrab tau loj dua, noj ntau dua thiab tsim cov quav ntau dua. Raws li nyuj yog concentrated nyob rau hauv tej qhov chaw, lawv cov quav kuj tseem. Thiab qhov ntawd ua rau muaj teeb meem loj.
Cov quav no thiab nws cov khoom, suav nrog cov kab mob, nitrate thiab teeb meem kab mob ua rau cov kab mob, tsim ib qho pej xeem kev noj qab haus huv txaus ntshai rau ntau tshaj 100,000 tsev neeg, Wisconsin Center for Investigative Journalism pom. Nitrate yog ib qho mob hnyav rau cov menyuam mos thiab cov poj niam cev xeeb tub, thiab cov neeg uas haus dej ntau hauv lub ntsej muag nitrate nce kev pheej hmoo ntawm txoj hnyuv, raum thiab mob qog noj ntshav.

Nancy Utesch, tus neeg ua liaj ua teb nqaij nyuj ntawm Kewaunee County thiab tus tswvcuab ntawm pab pawg txhawb nqa Kewaunee Cares, hais tias cov txiaj ntsig ntawm txoj kev tshawb fawb tshiab qhia tau hais tias cov kev cai thiab kev tswj hwm tsis muaj zog txaus.
"Ntau qhov kev ua qias tuaj no yog los ntawm kev txhob txwm ua, txhob txwm txiav txim siab uas tsis yog kev tswj hwm zoo tshaj plaws uas ua rau muaj kev phom sij ntau. Zoo li kis tau ze rau ntawm txoj kev dej, sib kis thaum koj paub tias nag yuav tshwm sim ... thiab overapplication (ntawm manure), ”nws hais. “Thiab kuv xav tias peb yuav tsum tsis txhob khawb cov qhov quav. Qhov no yog los ntawm cov hnub nyoog tsaus ntuj. Txhob tso cai rau lawv. Txhua lub qhov dej khib nyiab - nws tsuas yog teeb meem thaum twg. "

Shelly Mayer, tus thawj coj ntawm Cov Kws Tshaj Lij Tshaj Lij Tshaj Lij Tshaj Lij Tshaj Lij Tshaj Lij Tshaj Lij Tshaj Lij Tshaj Lij Tshaj Lij Tshaj Lij Tshaj Lij Tshaj Lij Tshaj Lij Tshaj Lij Tshaj Lij Tshaj Lij Tshaj Lij tshaj lij hauv Wisconsin tau hais tias qhov kev liam tias yuav tsis daws qhov teeb meem no. Nws xav kom cov neeg muaj feem cuam tshuam los nrog txoj hauv kev los tsim cov khoom noj uas muaj dej paug tsawg. Mayer tau hu rau "kev sib koom ua ke."
Nws tau hais tias "Peb yuav tsum tsom mus rau cov kev daws teeb meem, thiab ua qhov tseeb tias feeb peb yug los, peb txhua tus muaj kev cuam tshuam rau peb ib puag ncig," nws hais. "Peb txhua tus xav muab peb cov zaub mov hauv zos ... qhov twg peb paub tus neeg ua liaj ua teb thiab tau saib xyuas cov zaub mov ntawd."

Ntawm Borchardt qhov kev tshawb pom:
- Cov kab mob septic tsis tau txuas nrog coliform thiab nitrate paug, qhia tias qhov chaw ntawm cov kab mob no yog kev ua liaj ua teb.
- Cov kab mob coliform kab mob sib kis tau txuas nrog qhov ze li cas rau lub qhov dej ntawm cov quav.
- Cov kab mob nitrate siab (ntau dua li kev txwv kev noj qab haus huv ntawm 10 feem ntawm ib lab) yog txuas nrog cov chaw ua liaj ua teb nyob ib ncig ntawm lub qhov dej, qhov deb mus rau qhov chaw ua liaj ua teb ze tshaj plaws, qhov deb mus rau qhov ze tshaj plaws manure pas dej thiab qhov tob rau hauv av.
- Qhov ntau dua cov septic system ntws teb nyob ib ncig ntawm lub qhov dej, qhov ntau dua qhov tshwm sim ntawm qhov dej ua paug nrog tib neeg pov tseg.
Lub sijhawm ntawm kev tshawb fawb yog qhov tseem ceeb, raws li Cov Cai Lij Choj tshiab bipartisan Water Quality Task Force yog tsom rau kev tshawb fawb txog kev txhim kho cov dej haus hauv Wisconsin. Ntawm cov tswv yim yuav tsum tau txiav txim siab: kev coj ua zoo tshaj plaws rau kev kos duab hauv av thiab sau cov ntaub ntawv; txheeb xyuas qhov chaw ntawm kev sib kis; kev tswj kom zoo ntawm cov dej ntws; thiab txhim kho qhov zoo thiab kev tsim kho septic. Rep. Joel Kitchens, R-Sturgeon Bay, uas nws koog tsev kawm ntawv suav nrog Lub Nroog Kewaunee, yog ib tus tswv cuab ntawm pawg neeg ua haujlwm.

Borchardt npaj yuav rov ua tib txoj kev tshawb fawb nyob rau sab qab teb sab hnub poob Wisconsin nrog pab pawg kws tshawb fawb. Nws txoj kev tshawb fawb tsis ntev los no tau pom 42 feem pua ntawm cov qhov dej ntiag tug tau sim hauv Iowa, Grant thiab Lafayette counties raug kab mob.
Utesch hais tias: “Cov pej xeem hauv Wisconsin yeej nkees heev ntawm kev sib sau ua ke thiab tham txog kev ua lwm yam kev kawm thiab pab pawg ua haujlwm. Yog tias kuv muaj qee yam hais rau Tony Evers nws yuav yog 'Peb xav pom kev nqis tes tam sim no.' ”
Sarah Whites-Koditschek yog Wisconsin Cov Xov Xwm Hauv Pej Xeem Mike Mike Simonson Cov Tswv Cuab Tshawb Fawb Rov Qab rau hauv chav xov xwm ntawm Wisconsin Center for Investigative Journalism. Cov koom haum non-profit Center (www.WisconsinWatch.org) koom tes nrog Wisconsin Public Radio, Wisconsin Public TV, lwm yam xov xwm tshaj tawm thiab UW-Madison Tsev Kawm Ntawv ntawm Kev Sau Xov Xwm thiab Kev Sib Txuas Lus. Txhua yam haujlwm tsim, luam tawm, tshaj tawm lossis tshaj tawm los ntawm Lub Chaw tsis tas yuav cuam tshuam txog kev xav lossis kev xav ntawm UW-Madison lossis ib qho ntawm nws cov koom tes.