Tus kws txiav txim plaub ntug txoj cai hais tias "kev tswj hwm tsis ua haujlwm loj" ua rau muaj kev paug hauv av hauv thaj av ua liaj ua teb thiab Wisconsin Department of Natural Resources yuav tsum siv nws lub hwj chim los tiv thaiv kev ua qias tuaj ntxiv.
Hauv kev txiav txim siab tshaj tawm hnub Wednesday, Tus Kws Txiav Txim Jeffrey Boldt tau hais kom DNR hloov pauv daim ntawv tso cai tso tawm rau Kinnard Farms, ib qho chaw ua liaj ua teb loj loj hauv Kewaunee County, los ntawm kev xav kom muaj kev khiav hauj lwm los txhim kho tsawg kawg rau lub qhov dej saib xyuas. Ob lub qhov dej yuav tsum nyob ntawm thaj chaw uas cov quav chiv tau kis, Boldt tau hais. Nws kuj tau hais kom lub koom haum sau tus naj npawb ntawm cov nyuj pub rau ntawm cov mis nyuj loj, txawm hais tias nws tsis tau qhia txog qhov siab tshaj plaws.
DNR cov tub ceev xwm yav dhau los tau ua pov thawj tias tsis muaj cov khoom noj khoom haus loj, tso cai, tseem hu ua kev ua haujlwm pub tsiaj noj ntau, lossis CAFOs, puas tau xav tau los txhim kho qhov dej saib xyuas.
Ob tog hauv qhov kev tsis sib haum xeeb tau lees txais yeej tom qab kev txiav txim siab, uas tau los teb rau qhov kev sib tw los ntawm tsib tus neeg nyob hauv Lub Nroog Kewaunee.
Lub Koom Haum Ua Lag Luam Dairy, lub xeev lub chaw noj mov muaj zog tshaj plaws, thiab lub tuam txhab kev cai lij choj uas sawv cev rau Kinnard tau sau tseg tias Boldt yuav tso cai rau kev ua liaj ua teb nthuav dav tom qab DNR hloov kho nws daim ntawv tso cai.
"Peb txaus siab rau tus kws txiav txim plaub ntug txoj cai lij choj tau tshaj tawm nag hmo lees paub tias peb cov neeg siv khoom, Kinnard Farms Inc., muaj cai tau txais daim ntawv tso cai Wisconsin Department of Natural Resources tau tshaj tawm rau nws cov khoom noj siv mis," said David Crass, kws lij choj nrog Michael Best thiab Friedrich, uas sawv cev ua liaj ua teb. Crass yog tus thawj coj ntawm lub tuam txhab kev cai lij choj Agribusiness Practice.
Boldt tau hais txog cov lus pov thawj los ntawm cov neeg nyob hauv nroog Lincoln uas tau tawm tsam DNR qhov kev pom zoo ntawm daim ntawv tso cai, uas yog thawj zaug yuav tso cai rau cov liaj teb nthuav dav txog li 55 feem pua, mus rau 6,200 tus nyuj, tsim tau ntau dua 70 lab nkas loos ntawm cov quav hauv ib xyoos.
Raws li cov lus pov thawj, Boldt tau sau tseg, 50 feem pua ntawm cov qhov dej hauv nroog tau kuaj pom muaj kab mob thiab tsawg kawg 30 feem pua ntawm cov qhov dej ntiag tug kuaj hauv Kewaunee County. Lub qhov dej tau kuaj pom muaj kab mob zoo xws li cov kab mob nitrates thiab E. coli.
Boldt tau sau tias "Kev nthuav dav ntawm qhov dej tsis huv yog qhov kev tswj hwm loj heev los tiv thaiv cov dej hauv av hauv nroog Lincoln," Boldt tau sau. "Lub tuam tsev yuav tsum tau siv nws txoj cai tswj hwm kom pom tseeb hauv av txhawm rau txhim kho nws lub peev xwm los tiv thaiv cov dej hauv av ntxiv."
Lynda Cochart, ib tus ntawm cov neeg thov, qhuas txog kev tiv thaiv ntxiv ntawm kev saib xyuas qhov dej, uas tso cai rau kev taug qab cov pa phem.
Cochart tau hais tias "Nws pom tseeb tau mloog peb cov lus tim khawv thiab txhawj xeeb txog peb txoj kev noj qab haus huv thiab kev noj qab haus huv," Cochart tau hais. "Nws yog hmoov tsis zoo uas peb yuav tsum tau mus dhau ntau yam kom tau txais qhov txiaj ntsig no."
Cov ntaub ntawv pov thawj qhia rau CAFOs
Boldt, hauv nws txoj kev txiav txim, hu ua qhov xwm txheej ntawm thaj av hauv av yog "kev kub ntxhov." Nws hais lus tim khawv los ntawm cov neeg nyob hauv uas tau hais tias nws mob los ntawm cov dej qias neeg thiab noj tshuaj tiv thaiv kab mob "zoo li nws yog khoom qab zib." Nws kuj tau sau tias "ntau tus neeg tim khawv tau ua pov thawj ntseeg tau thiab muaj zog txog kev nyuaj siab thiab nyiaj txiag puas tsuaj uas cov dej paug tau muaj rau lawv cov lag luam, tsev thiab lub neej niaj hnub."
Cov ntaub ntawv pov thawj qhia tias CAFOs ua rau muaj kuab paug hauv av, Boldt txiav txim siab.
"Nws tsis tsim nyog rau cov neeg nyob hauv kom pom qhov txuas mus rau kev ua liaj ua teb loj hauv cheeb tsam," Boldt tau sau. "Nws muaj feem ntau dua li qhov tsis yog tias qee feem ntawm qhov kev sib kis no yog los ntawm CAFO thaj av thoob plaws hauv lub nroog uas, raws li cov lus pov thawj tsis tau lees paub, muaj ntau tshaj li kaum ob qhov kev tso cai CAFOs thiab thaj chaw loj ntawm nws cov liaj teb uas raug cog lus rau thaj av."
Txawm hais tias rov thov los ntawm cov neeg nyob hauv, DNR tau hais tias kev saib xyuas tsis tsim nyog rau kev ua liaj ua teb vim tias muaj kev tiv thaiv txaus hauv daim ntawv tso cai.
Hnub Thursday, DNR tus kws tshaj lij William Cosh tau hais tias Boldt tsis tsuas yog liam rau DNR rau lub nroog qhov teeb meem muaj kuab paug loj zuj zus.
"Thaum Boldt siv lo lus dav dav 'kev tswj hwm tsis ua haujlwm,' nws tsis kam ua txhaum DNR hla lub nroog cov chaw saib xyuas kev noj qab haus huv thiab lwm lub koom haum tswj hwm tau qhia hauv cov ntaub ntawv los ua lub luag haujlwm hauv dej haus nyab xeeb," Cosh hais. "Tsis muaj leej twg tab tom sib cav tias cov dej hauv av yog teeb meem hauv Nroog Kewaunee. Tab sis tus kws txiav txim plaub Boldt tshwj xeeb tsis kam tuav daim ntawv tso cai no lossis daim ntawv tso cai no, lossis txawm tias DNR lav ris rau qhov ntawd. "
Cosh tau hais tias Boldt tau hloov pauv mus rau lub cev ntawm kev tswj hwm tag nrho raws li qhov tsis txaus. "Nws tsis yog hais txog 'tus tswj hwm,' tab sis cov cai ntawm lawv tus kheej," Cosh ntxiv.
Hauv nws txoj kev txiav txim, txawm li cas los xij, Boldt tau ua txhaum DNR rau qhov tsis siv cov cai lij choj uas twb muaj lawm, xws li cov cai uas muab txoj cai rau kev saib xyuas cov dej hauv cheeb tsam uas muaj kev cuam tshuam ntau dua rau kev ua qias tuaj vim yog lub hauv paus geology.
Kimberlee Wright, tus thawj coj ntawm Midwest Environmental Advocates, lub tuam txhab kev cai lij choj uas sawv cev rau tsib tus neeg nyob hauv uas tau tawm tsam Kinnard daim ntawv tso cai, hais tias Boldt tau xa mus rau qhov tsawg kawg yog ib feem ntawm DNR kev tswj tsis tau.
Wright tau hais tias "Thaum kawg, cov pej xeem yuav tsum tsis txhob foob lawv tus kheej los tswj cov kev cai lij choj uas tiv thaiv peb cov dej," Wright tau hais, sau tseg tias Kinnard Farms tsuas yog ib qho ntawm 15 qhov chaw ua liaj ua teb hauv lawv thaj chaw. "Cov pej xeem tsis tuaj yeem twv txhua daim ntawv tso cai kom tau DNR ua qhov nws yuav siv los khaws nitrates thiab cov kab mob tawm ntawm lawv cov dej haus. Qhov no yog qhov kev tswj hwm tsis ua haujlwm zoo li. "
Qee qhov kev thov tsis lees paub
Boldt tsis tau txhawb nqa cov neeg nyob hauv lawv qhov kev thov tias CAFO daim ntawv tso cai tau tshaj tawm ua ntej lub chaw haujlwm tau txais thiab pom zoo cov phiaj xwm rau kev nthuav dav. Tsis yog nws tsis txhawb lawv txoj kev sib tw ntawm kev ua liaj ua teb txoj kev tswj xyuas cov quav.
Lub Koom Haum Ua Lag Luam Dairy tau hais tias Boldt qhov kev txiav txim siab feem ntau nyiam Kinnard Farms.
"Peb txaus siab qhov kev txiav txim siab no tso cai rau Kinnards tsev neeg cov khoom noj siv mis ntxiv kom loj hlob thiab ua tau zoo," nyeem cov lus tshaj tawm los ntawm DBA Thursday. "Kev nthuav dav ntawm kev ua liaj ua teb tam sim no tuaj yeem txuas ntxiv yam tsis muaj kev hloov pauv tseem ceeb rau cov txheej txheem tswj hwm uas twb muaj lawm."
Cosh tau sau tseg tias kwv yees li 200 lub teb me me ua haujlwm hauv lub nroog thiab tsis tas yuav ua cov phiaj xwm tswj cov quav. DBA tau hais tias yuav tsum muaj nyiaj txiag ntau ntxiv los pab cov liaj teb me "yuav tsum ua kom haum rau ib puag ncig kev tswj hwm kev coj noj coj ua uas Kinnard Farms tau txais ntev dhau los."
Boldt txoj kev txiav txim Kinnard sawv cev rau lub sijhawm thib peb uas nws tau txiav txim rau CAFO-hais txog kev sib tw rau lub caij nplooj zeeg no.
Yav dhau los, nws tau hais kom DNR los txiav txim siab txog kev cuam tshuam ib puag ncig ntawm cov dej muaj peev xwm siab nrhiav los ntawm Richfield Dairy hauv Adams County. Thiab, nyob rau hauv ib rooj plaub uas cuam tshuam nrog New Chester Dairy hauv Adams County, Boldt tau txhawb nqa DNR thaum lub teb chaws tau tawm tsam kev txiav txim los ntawm lub koom haum saib xyuas cov dej hauv av.
Thaum Lub Kaum Hli 22, ib pawg ntawm cov pab pawg ib puag ncig tau thov rau US Environmental Protection Agency kom siv nws txoj cai thaum muaj xwm txheej ceev raws li Txoj Cai Dej Haus Dej Nyab Xeeb los tshawb xyuas cov dej haus muaj kuab paug los ntawm cov quav hauv mis hauv Kewaunee County.
James Saul, tus kws lij choj ib puag ncig nrog Madison txoj cai lij choj McGillivray, Westerberg thiab Bender, uas kuj tau koom nrog hauv kev ua kom nyuaj rau kev tso cai rau cov liaj teb loj, tau hais tias kev sib koom ua ke ntawm Boldt cov kev txiav txim siab tsis ntev los no yuav dhau mus.
Saul lub tuam txhab tsis koom nrog hauv rooj plaub ntawm Kinnard, txawm hais tias nws yav dhau los ua haujlwm rau Midwest Environmental Advocates.
"Kuv xav tias peb tab tom pib pom qee qhov kev hloov pauv txoj cai tseem ceeb hauv txoj hauv kev DNR tswj kev ua liaj ua teb, tshwj xeeb tshaj yog nyob rau thaj tsam ntawm lub xeev uas muaj kev phom sij, xws li Lub Nroog Kewaunee," Saul hais.
Boldt tau lees paub qhov kev txhawj xeeb ntawm cov neeg nyob hauv thiab ntau tus kws tshawb fawb hydrogeologists tau hais rau qee lub sijhawm - tias thaj chaw hauv lub xeev nrog cov pob txha tawg karst geology tsim nyog tau txais kev tiv thaiv ntxiv los ntawm cov ntim loj ntawm cov quav ua liaj ua teb. Cov pob txha hauv cov pob zeb zoo li no tso cai rau cov kua dej ntau dhau kom yooj yim dua mus txog hauv av.
Xa-ules tau zoo siab tias Boldt “yuav ua rau muaj qhov tsis zoo ntawm cov toj roob hauv pes.”
Saul hais tias "DNR tiag tiag yuav tsum saib qhov ntawd," "Nws puas yuav yog tus qauv coj los saib xyuas dej hauv av hauv thaj chaw karst? Kuv xav tias cov lus teb tam sim no yog 'Yog.' ”
Nco tseg: Zaj dab neeg no tau raug kho kom paub meej tias Tus Kws Txiav Txim Jeffrey Boldt qhov kev txiav txim hauv New Chester Dairy rooj plaub hauv Adams County tau txhawb nqa DNR thaum lub chaw ua liaj ua teb tau tawm tsam kev txiav txim los ntawm lub koom haum saib xyuas cov dej hauv av.
Nyeem qhov kev txiav txim siab Kinnard Farms
Zaj dab neeg no yog ib feem ntawm Water Watch Wisconsin, ib txoj haujlwm txhawb nqa los ntawm Joyce Foundation uas tab tom tshuaj xyuas cov dej tsis zoo thiab cov teeb meem khoom siv thoob plaws xeev.
Cov nonprofit Wisconsin Center rau Kev Tshawb Xyuas Xov Xwm (www.WisconsinWatch.org) koom tes nrog Wisconsin Cov Xov Xwm Zej Tsoom, Wisconsin Cov Xov Xwm Rau Pej Xeem, lwm cov xov xwm tshaj tawm thiab UW-Madison Tsev Kawm Ntawv Xov Xwm thiab Kev Sib Txuas Lus. Txhua yam haujlwm tsim, tshaj tawm, tshaj tawm lossis tshaj tawm los ntawm Lub Chaw tsis tas yuav cuam tshuam cov kev xav lossis kev xav ntawm UW-Madison lossis ib qho ntawm cov koom tes.
Ua tsaug rau qhov kev pabcuam zoo, Ron thiab pab pawg ntawm WCIJ. Ua tau zoo, tseem dua.
Kuv xav tias yuav pom cov nqe lus uas koj tau tshaj tawm los ntawm Lub Koom Haum Ua Lag Luam Dairy, ib pab pawg neeg noj zaub mov zoo zoo uas sawv cev rau cov chaw ua liaj ua teb feem ntau thiab nyiam xaiv cov tsev me me ua liaj ua teb. Nws muaj lub koob npe nrov rau kev tawm tsam hnyav uas tsis quav ntsej txog kev tshawb fawb thiab siv zog los cuam tshuam rau pej xeem mloog los ntawm nws cov tswv cuab cov teeb meem ua paug. Nws cov lus qhia sawv cev rau kev nkag siab thiab kwv yees siv zog los pov qhov kev poob no rau nws cov tswv cuab Kinnard Farms hauv qhov pom kev zoo tshaj plaws.
Kuv xav tsis thoob, txawm li cas los xij, los ntawm cov lus teb tsis txaus ntseeg los ntawm DNR tus kws tshaj lij Bill Cosh, uas sawv cev rau qhov qis dua tshiab rau lub koom haum raug foob nrog kev tiv thaiv cov dej hauv av zoo thoob plaws lub xeev. Tsis yog nws tsuas yog khav theeb xav paub seb Tus Kws Txiav Txim Boldt tau xav li cas thaum nws tau sau qhov kev txiav txim siab, tab sis nws txoj kev sim hloov qhov kev liam ntawm DNR mus rau "cov chaw saib xyuas kev noj qab haus huv hauv nroog thiab lwm qhov chaw tswj hwm" rau cov dej hauv av thoob plaws hauv Lub Nroog Kewaunee yog tsis txaj muag. Nws yuav tsum paub zoo li txhua tus uas tsuas yog DNR muaj txoj cai tsim nyog los tswj CAFOs nrog rau cov chaw ua tsiaj me me, thiab tsim kom muaj kev txwv thiab kev coj ua ntsig txog dej zoo thiab pov tseg cov quav. Yuav tsum tsis muaj qhov tsis ntseeg tias "kev tswj hwm tsis ua haujlwm" thiab cov dej hauv av zoo "kev kub ntxhov" Tus Kws Txiav Txim Siab Boldt tau tham hauv qhov kev txiav txim siab poob rau ntawm DNR lub xub pwg nyom. Yawg Cosh cov lus tau hais tsis zoo thiab, kuv ntshai, yog lub cim ntawm lub koom haum uas tau muab nws lub luag haujlwm rau pej xeem.