Lub zej zog digester nyob ze Waunakee yog lub xeev thawj zaug ua chiv los ntawm ntau tshaj ib lub teb. Kwv yees li ntawm 100,000 nkas loos ntawm cov quav los ntawm 2,400 tus nyuj ntawm peb lub teb nyob ze yog nqus txhua hnub los ntawm cov kav dej hauv av mus rau lub tshuab nqus tsev. Nws lub hom phiaj yog kom phosphorus tsis ua qias tuaj ntawm Yahara watershed. Mike DeVries / The Capital Times
Nws tsis yog ib qho zais cia tias nyuj tsim ob yam hauv kev nplua nuj hauv Dairy State: mis nyuj thiab quav.
Wisconsin lub 1.27 lab tus nyuj cov mis nyuj tsim tau 3.2 billion nkas loos cov mis nyuj thiab cov quav kom txaus kom puv yuav luag 3,000 lub pas dej Olympic hauv ib xyoos, raws li Steve Carpenter, tus thawj coj ntawm UW-Madison's Center for Limnology, uas tau kawm txog cov dej zoo ntawm Madison lub pas dej. 40 xyoo.
"Lub tshuab hluav taws xob, cov thev naus laus zis uas cov neeg ua liaj ua teb siv niaj hnub no tau ua rau lawv muaj kev vam meej," said Monte Lamer, tus tub ua liaj ua teb los ntawm Tomahawk thiab yav dhau los tus neeg ua haujlwm cog hluav taws xob hauv Alaska uas tam sim no yog tus thawj tswj hwm cog rau Clear Horizons zej zog digester sab nraum Waunakee.
"Tib lub sijhawm, lawv txoj kev vam meej tau tshwm sim hauv peb txoj kev dej."
Raws li cov kws tshaj lij, kev ua liaj ua teb suav txog kwv yees li 70 feem pua ntawm cov phosphorus ntws hauv cov dej ntws thoob plaws hauv lub xeev, nrog rau cov dej ntws hauv nroog suav txog 30 feem pua.
Nws yog ze rau 80-20 qhov sib cais hauv Yahara Watershed hauv Dane County, hais tias Carpenter, uas vam tias yuav nrhiav txoj hauv kev rau kev lag luam mis nyuj kom vam meej thaum tiv thaiv dej zoo.
Kev ua liaj ua teb uas feem ntau tig Madison lub pas dej tsis zoo los ntawm kev tsim cov algal blooms uas zoo nkaus li thiab tsw tsw phem, txhaws lub nkoj tsav thiab cov ntug hiav txwv ze ze yuav tsum tsuas yog mob zuj zus xwb.
Muaj cov xwm txheej nag los nag ntau dua 3 ntiv hauv xyoo 1980, plaub qhov xwm txheej los nag ntau dua 3 ntiv hauv xyoo 1990 thiab yim qhov xwm txheej ntawm ntau dua 3 ntiv tes hauv xyoo 2000s, raws li Carpenter.
"Qhov kev tshwm sim los nag 3-nti tuaj yeem txav tau ntau cov quav thiab ntau cov av hauv cov pas dej ib zaug," Carpenter hais. "Thiab peb tab tom pom ntau dua ntawm cov cua daj cua dub loj."
US Environmental Protection Agency-tsav cov cai tau hu rau lub xeev kom tau phosphorus tawm ntawm nws cov pas dej. Carpenter thiab Lamer yog ib qho ntawm cov neeg txhawb nqa kev lag luam khoom noj siv mis uas pom cov khib nyiab khib nyiab yog qhov tseem ceeb rau kev txo qis cov phosphorus siab hauv cov dej kom tau raws li cov cai nruj dua.
Txij li thaum xyoo 2001, cov kua txiv hmab txiv ntoo tau tshwm sim thoob plaws hauv lub xeev. Wisconsin tam sim no muaj 34, feem ntau hauv lub tebchaws, nrog ob lub sijhawm ntxiv yuav pib ua haujlwm los ntawm 2015. Nyob rau hauv tag nrho cov digesters no, cov kab mob noj biomass xws li cov quav, cov khoom noj khoom haus los yog whey thiab emit zog nyob rau hauv daim ntawv ntawm methane gas.
Lub Nroog Dane tau ncaws cov txheej txheem los ntawm kev txuas cov centrifuge kev lag luam rau nws cov digesters. Zoo li cov kua txiv hmab txiv ntoo uas cais cov kua los ntawm cov tawv nqaij, lub zog centrifugal cais cov phosphorus los ntawm cov kua thiab roj.
Cov khib nyiab khib nyiab tsis tuaj yeem tshem tawm tag nrho cov phosphorus los ntawm pov tseg, thiab lawv tsis tshem tawm tag nrho lwm cov kab mob xws li cov tshuaj hormones thiab tshuaj tiv thaiv kab mob, hais tias Sarah Yang, tus kws tshuaj ntsuam xyuas dej tshuaj lom nrog Wisconsin Department of Natural Resources.
Lub Nroog Dane lub zej zog digester yog tsim los tshem tawm 60 feem pua ntawm cov phosphorus los ntawm cov txheej txheem manure, raws li DNR.
Yang hais tias "Piv rau daim ntawv thov av ncaj, cov digesters muaj peev xwm degrade cov kab mob no, me ntsis," Yang hais. "Tab sis lawv tau tsim tiag tiag los txo cov kab mob, cov pa tawm hauv tsev cog khoom thiab txo cov ntxhiab tsw."
'Political kev sib haum xeeb'
Tam sim no, txawm li cas los xij, kev hloov pauv huab cua uas muaj kev tawm tsam ntau dua rau lub zog tauj dua tshiab tau cuam tshuam kev loj hlob ntawm digester.
Peb qhov kev tshaj tawm zoo tshaj plaws tsis ntev los no ntawm 435,000 nkas loos kua quav chiv los ntawm Wisconsin thawj zaug "cov zej zog" cov quav khib nyiab, hauv Dane County, kis tau tus kwj dej thiab ua rau muaj kev ceeb toom txog kev ua txhaum cai ntawm ib puag ncig.
"Tam sim no, kev tswj hwm ntawm (cov quav cab) yog kev cuam tshuam ntawm nom tswv. Thiab kuv nkag siab txog qhov kev xav uas yuav tsum tau hais txog qhov ntawd, "Carpenter hais. “Tab sis yog tias, raws li lub zej zog, peb xav kom muaj pas dej huv, peb tuaj yeem ua tau. Peb tsuas yog tsis muaj nuj nqis rau cov pas dej huv huv txaus los ua qhov tseem ceeb. "
Cov ntaub ntawv hauv lub ntsiab lus: Txhua xyoo phosphorus ntws mus rau hauv Lake Mendota tau hloov pauv ntawm 27,000 phaus thiab 178,000 phaus hauv 38 xyoo dhau los uas tsis muaj kev txhim kho hauv dej zoo, Tus Kws Kho Hniav tau hais.
Tau ntau xyoo, Richard Lathrop, tus kws tshaj lij ntawm UW-Madison's Center for Limnology thiab tus kws tshawb fawb DNR so haujlwm limnologist, tau qhia rau leej twg yuav mloog tias cov neeg ua liaj ua teb xav tau kev pab ua lawv cov quav.
Kev tswj hwm zoo tshaj plaws - cog qoob loo los tiv thaiv kev ntws tawm, txwv tsis pub cov chiv sib kis thaum lub caij ntuj no, thiab ua raws li cov phiaj xwm kev noj zaub mov - yog pab tau tab sis yuav tsis txiav cov phosphorus thiab nitrogen kom txaus los cuam tshuam cov dej zoo, Lathrop tau hais.
Piv txwv li, Lub Nroog Dane xav kom cov neeg ua liaj ua teb muaj daim ntawv tso cai nthuav tawm cov kua chiv rau hauv av khov, raws li Kevin Connors, tus thawj coj ntawm Dane County lub chaw haujlwm ntawm thaj av thiab dej.
Ntau tus ua - 111 tus neeg ua liaj ua teb muaj daim ntawv tso cai uas npog 67,000 daim av - thiab lawv tuaj yeem kis tau ntawm cov kab nqes mus txog qib 12 feem pua. Bascom Hill ntawm UW-Madison tsev kawm ntawv muaj 18.7 feem pua qib. Yog li xav txog qhov flattening nws me ntsis thiab txau cov kua quav nyob ntawd thaum nws npog hauv cov daus.
Lathrop kwv yees tias 40 feem pua ntawm cov quav cab no los ntawm cov daus los yog cov av khov thaum lub Ib Hlis thiab Lub Peb Hlis thiab xaus rau hauv Yahara watershed.
Yog tias muaj ntau lub tshuab digesters tau tsim, cov nroog tuaj yeem txwv kev sib kis lub caij ntuj no, Lathrop tau hais.
"Kuv xav tias tag nrho kev txwv yuav yog ib qho kev nyuaj rau ntau tus neeg ua liaj ua teb uas yuav ua rau qee qhov kev lag luam," nws hais. “Peb xav tau kev ua liaj ua teb nyob ze rau ntau qhov laj thawj (hauv Dane County). Peb yuav tsis xav tau ntau thaj av ua liaj ua teb muag rau kev loj hlob hauv nroog lossis Mendota Watershed yuav xaus zoo li sab hnub tuaj Waukesha County. "
Cov liaj teb thoob plaws lub xeev kuj tau muab cov phiaj xwm tswj kev noj haus. Cov phiaj xwm, feem ntau them nyiaj rau tsoomfwv cov nyiaj, qhia txog thaum twg thiab qhov twg cov neeg ua liaj ua teb nthuav tawm lawv cov quav.
Tab sis thaum 5,088 ua liaj ua teb hauv Wisconsin muaj cov phiaj xwm tswj kev noj zaub mov, lawv tsuas yog them txog ib feem peb ntawm lub xeev cuaj lab acres ntawm cov qoob loo, hais tias Donna Gilson, tus cev lus ntawm Wisconsin Department of Agriculture, Trade thiab Consumer Protection.
Ntawm cov liaj teb no, 263 yog kev ua haujlwm pub tsiaj noj ntau, lossis CAFOs, cov liaj teb loj uas yuav tsum muaj cov phiaj xwm.
Laurie Fischer, tus thawj coj ntawm Lub Koom Haum Ua Lag Luam Dairy, ib lub koom haum ua haujlwm los tsim cov duab zoo thiab ib puag ncig kev nom kev tswv rau lub xeev $ 26 billion kev lag luam mis nyuj, hais tias muaj 10,800 ua liaj ua teb hauv Wisconsin thiab cov khib nyiab khib nyiab tsis ua rau muaj kev lag luam rau qee qhov ntawm lawv. .
Fischer tau hais tias "Qhov kev daws teeb meem loj rau cov teeb meem phosphorus yog cov phiaj xwm tswj kev noj zaub mov zoo," Fischer tau hais. "Thaum cov neeg ua liaj ua teb siv cov phiaj xwm no thiab tig lawv cov qoob loo, lawv tuaj yeem txuag tau nyiaj los ntawm kev tsis tas yuav (lossis yuav ntau npaum li cas) chiv."
Lub DNR txwv tab sis tsis txwv CAFOs los ntawm lub caij ntuj no kis kab mob. Feem ntau cov liaj teb tsis muaj peev xwm khaws lawv cov quav kom txog thaum lub caij ntuj no.
Cov neeg ua liaj ua teb tig mus rau lub qhov quav rau kev khaws cia, tab sis cov no muaj teeb meem, thiab. Lathrop tau hais tias cov pits yog lub hauv paus ntawm methane emissions, lub tsev cog khoom muaj zog, Lathrop tau hais.
Hauv 10 xyoo dhau los, 6.9 lab nkas loos ntawm cov quav khib nyiab tau nchuav thoob plaws hauv lub xeev los ntawm cov tsheb thauj khoom lossis cov digesters, lossis xau los ntawm cov pas dej, raws li DNR.
"Tam sim no muaj ntau lub zog nyob rau hauv lub xeev," said Leo Maney, ceg thawj coj ntawm Clear Horizons 'Waunakee zej zog digester. “Kev tsim lub tshuab nqus tsev no tsis yog hais txog kev tsim kom muaj zog ntxiv. Nws yog qhov teeb meem ntawm kev tswj cov pa phem ntau dua. " Mike DeVries / The Capital Times
'Lub neej yav tom ntej tag nrho'
Lathrop tau hais tias "Peb yuav tsum xav txog tag nrho lub neej yav tom ntej tshiab - thiab quav quav yog txoj hauv kev mus rau yav tom ntej," Lathrop hais. "Txoj kev txo cov av yaig yuav tsis daws cov dej paug."
Lub Nroog Dane tau los txog tib lub ntsiab lus hauv xyoo 2005 thaum yav dhau los Dane County Tus Thawj Coj Kathleen Falk piv rau lub nroog txoj hauv kev los ua kom cov dej huv huv hauv Madison cov pas dej mus rau cov dej khib nyiab.
Lub tswv yim rau "cov zej zog" digester tau yug los.
Lub xeev thawj zaug, nws tau pib ua cov chiv thaum lig 2010 nyob ze Waunakee feem ntau los tswj cov dej ntws ntawm cov as-ham los ntawm cov av-raws li manure kis mus rau hauv Yahara Watershed, tsis txhob tsim biogas zog.
Michael Vickerman, tus thawj coj ntawm txoj haujlwm thiab tus thawj coj saib xyuas txoj cai nrog ReNew Wisconsin, ib lub koom haum uas tawm tswv yim rau cov cai lij choj hais tias "Qhov ntawd tsis tau hais meej meej ua ntej,"
Lub nroog thib ob lub zej zog digester yuav pib ua haujlwm rau lub Rau Hli. Thaum ob qho tib si ua haujlwm lawv yuav ua 15 feem pua ntawm cov quav hauv Mendota Watershed, Lathrop tau hais.
Lub Waunakee digester tau humming raws li unnoticed mus txog rau thaum lub caij ntuj no ntawm Xyoo 2013-14, nqa 39 hnub hauv qab-xoom thiab ua rau nws thib rau qhov txias tshaj plaws ntawm cov ntaub ntawv rau thaj tsam Madison.
Cov neeg ua haujlwm digester xav tias yuav yog vim li cas cov kav dej pib tawg.
Thaum lub Kaum Ib Hlis, 380,000 nkas loos ntawm cov chiv tawg los ntawm qhov chaw uas cov yeeb nkab txuas mus rau lub thawv tuav. Cov quav nyab tau ntws mus rau Six Mile Creek, uas ntws ncaj qha rau hauv Lake Mendota.
DATA VISUALIZATION
Ib qho 20,000-gallon nchuav ua raws thaum Lub Ib Hlis thiab 35,000-gallon nchuav hauv lub Peb Hlis. Cov quav los ntawm ob qhov nchuav no tsis tawm ntawm qhov chaw digester, raws li DNR thiab cov neeg ua haujlwm digester.
Clear Horizons, uas yog tus tswv thiab ua haujlwm lub tshuab nqus tsev, tau hais los ntawm DNR thaum Lub Ib Hlis Ntuj rau thawj ob qhov nchuav thiab vim tsis tshem cov phosphorus txaus los ntawm cov quav ua ntej nws yuav kis tau rau ntawm thaj teb.
Clear Horizons daim ntawv tso cai xav kom 60 feem pua ntawm cov phosphorus raug tshem tawm ntawm cov quav, raws li Robert Manwell, tus kws tshaj lij DNR.
Lamer tau hais tias cov pob qij txha txuas tau yooj yim tau teeb tsa qhov twg cov kav dej hauv av uas nqa cov quav tso rau saum av thiab txuas mus rau lub tshuab nqus tsev.
Nws tau pom zoo yuav tsum tau teeb tsa lub tswb ceeb toom rau cov neeg ua haujlwm thaum muaj qhov xau.
Shahla Werner, tus thawj coj ntawm Sierra Club's John Muir Tshooj, tau hais tias lub xeev yuav tsum tau tswj hwm kev tiv thaiv ntxiv nrog rau lub tshuab kaw tsis siv neeg thiab lub tswb, thiab cov buffers kom tsis txhob muaj cov khib nyiab pov tseg.
'Tus nqi ntawm kev sim'
Txij li hnub nws tau qhib xyoo 2011 txog lub Plaub Hlis, Waunakee lub zej zog digester tau tshem tawm 200,000 phaus phosphorus los ntawm cov quav uas nws tau ua tiav, raws li Clear Horizons.
Lathrop tau hais tias nws yog ib qho tseem ceeb kom paub txog cov phosphorus uas tau khaws cia tawm ntawm Madison txoj kev dej piv rau cov hmoov av uas tau nchuav.
Tus kws ntoo hu ua qhov nchuav "tus nqi ntawm kev sim."
Carpenter hais tias "Thaum ntxov ntawm kev ya davhlau, ob peb lub dav hlau poob," Carpenter hais. "Nws yog kev tu siab uas cov nchuav tau tshwm sim, tab sis qhov ntawd yog qhov kev tsim kho tshiab tshwm sim."
Muaj nyuj txaus hauv Wisconsin los txhawb nqa 251 lub tshuab zom zaws, xya npaug ntawm tus lej tam sim no, raws li Lub Chaw Haujlwm Tiv Thaiv Ib puag ncig AgSTAR Program.
'Ib lub caij nyoog tsis tau'
Hauv xyoo 2001 lub xeev tau pib nws txoj haujlwm Focus on Energy. Nws xav tau kev siv hluav taws xob kom tau txais 10 feem pua ntawm lawv lub zog los ntawm kev rov ua dua tshiab - cua, hnub ci, biogas - los ntawm 2015.
Thaum cov khoom siv hluav taws xob tau sim ua kom ncav cuag lawv cov 10 feem pua cov quota tauj dua tshiab, ntau tus tau yuav rov qab cov biogas los ntawm cov tswv digester rau 6 mus rau 9 xees ib kilowatt, ua lub digester nyiaj txiag tsim nyog rau tus neeg ua lag luam. Qhov ntawd yog tam sim no nqes mus rau ib ncig ntawm 3 mus rau 4 xees hauv feem ntau.
Yog li ntawd, qee tus tswv ntawm lub tshuab nqus tsev yog flaring tawm, los yog hlawv, cov roj methane tawm ntawm lub digester, vim nws tsis tuaj yeem ua tiav lossis muag.
Melissa VanOrnum, tus thawj tswj kev lag luam ntawm Chilton-based DVO Inc., hais tias "Ntawm no koj muaj cov roj huv huv uas tau tso rov qab rau hauv qhov chaw," said Melissa VanOrnum, tus thawj tswj hwm kev lag luam ntawm Chilton-based DVO Inc. "Nws yog lub sijhawm tsis tau."
Tab sis kev lag luam hauv Wisconsin tau qeeb. Nws muaj ib txoj haujlwm nthuav dav ntawm Statz Brothers Farm sab nraum Sun Prairie thiab lub tshuab nqus tsev tshiab tau tsim hauv New Chester.
VanOrnum tau hais tias "Nws yeej nqis los rau kev txhawb siab," VanOrnum hais. "Tib neeg yuav hais tias lub xeev yuav tsum tsis txhob them nyiaj rov qab siv zog dua. Tab sis cov tuam txhab roj thiab roj tau txais kev pab nyiaj ntau xyoo. "
"Yog tias tsis muaj kev hloov pauv hauv txoj cai lij choj hais tias cov khoom siv hluav taws xob yuav tsum nce lawv cov khoom siv hluav taws xob txuas ntxiv, cov tshuab digesters yuav pom kev nkag mus rau hauv kev lag luam nyuaj heev ntawm no yog tias tsis ua tsis tau," Michael Vickerman, tus thawj coj thiab tus thawj coj ntawm txoj cai nrog ReNew Wisconsin hais. Yees duab: The Capital Times
Lub Sierra Club, thaum muaj kev txhawj xeeb txog dej tsis zoo, tawm tsam cov nyiaj pab rau cov digesters, Werner tau hais.
“Peb xav pom cov neeg ua liaj ua teb uas tau txais txiaj ntsig them rau lawv. Yog tias lwm tus neeg tsim khoom pov tseg tau tsim cov dej pov tseg tsis tu ncua, lawv yuav tsis tau txais txiaj ntsig, "nws hais. "Biogas tau txais kev kho mob tshwj xeeb."
Ib daim nqi sau los ntawm Democrats thaum Lub Ob Hlis kom nce cov ntaub ntawv txuas ntxiv mus rau 30 feem pua los ntawm 2030 mus tsis pom qhov twg hauv Republican-tswj txoj cai lij choj.
Tsoom Fwv Teb Chaws tau tshaj tawm tsab cai lij choj uas yuav tso cai rau cov tuam txhab hluav taws xob tuaj yeem yuav hluav taws xob los ntawm lub pas dej da dej hauv Manitoba, Canada, pib xyoo 2015, kom tau raws li cov quotas txuas ntxiv.
"Yog tias tsis muaj kev hloov pauv hauv txoj cai lij choj hais tias cov khoom siv hluav taws xob yuav tsum nce lawv cov khoom siv hluav taws xob txuas ntxiv mus, cov tshuab digesters yuav pom kev nkag mus rau kev lag luam nyuaj heev ntawm no, yog tias tsis ua tsis tau," Vickerman tau hais.
Fischer tau hais tias cov neeg sawv cev ntawm Lub Koom Haum Ua Lag Luam Dairy tau ntsib nrog Public Service Commission Thawj Tswj Hwm Phil Montgomery thaum lub caij nplooj zeeg los coj lub koom haum tswj hwm "nce nrawm" ntawm lub xeev kev lag luam huab cua mus rau cov khoom zom.
Lub Koom Haum Dairy Lag Luam tus thawj tswj hwm, Jerry Meissner, muaj lub tshuab nqus tsev rau hauv nws cov liaj teb thiab Fischer tau hais tias nws yog ib qho tseem ceeb rau Meissner tias lwm cov neeg tsim khoom hauv lub xeev muaj kev nkag mus rau cov quav digesters.
“Dab tsi tshwm sim tam sim no. Nws yog qhov kev txhawj xeeb tiag tiag, ”Fischer hais.
Plaub xyoos Clean Lakes Alliance tau tsim tshwj xeeb los txhim kho cov dej zoo hauv Madison cheeb tsam tsib lub pas dej. Lub hom phiaj ntawm kev sib koom tes yog txo qis phosphorus ib nrab hauv Madison lub pas dej los ntawm 2025.
Hauv xyoo 2012, Clean Lakes Alliance tau tshaj tawm nws thawj daim ntawv tshaj tawm txhua xyoo. Nws tau hais tias nws yuav raug nqi $ 128 lab txhawm rau ntxuav Madison lub pas dej, suav nrog kev lag luam ntiag tug hauv kev ua liaj ua teb.
Ntawm cov nyiaj ntawd, $49.5 lab yuav raug siv los tsim tsib lub zej zog digester hauv Dane County, ob qho uas tau nce thiab khiav. Txhua tus nqi $ 12 lab, tshuav $ 10.5 lab los them tus nqi ntawm cov digesters rau tsoomfwv cov nyiaj pab lossis nyiaj pab.
Don Heilman, tus thawj tswj hwm ntawm Clean Lakes Alliance, tau hais tias pab pawg tab tom ua haujlwm nrog Dane County ntawm qhov chaw.
Nws tau hais tias "Peb ntseeg lawv ntau npaum li lub zej zog tau npaj thiab txaus siab los nqis peev rau lawv," nws hais.
Cov koom tes koom nrog suav nrog Madison Gas & Electric, American Transmission Co. thiab Alliant Energy Foundation, uas tuaj yeem ua pov thawj muaj txiaj ntsig zoo thaum cov tshiab digesters xav tau sib tham txog tus nqi rau biogas lawv tsim.
Lub ntsiab lus taw qhia rau Heilman, thiab lwm tus tswvcuab hauv Mad-City Ski Team, tuaj txog 10 xyoo dhau los thaum cov nroj tsuag tau txhaws lub nkoj tsav thiab cov neeg caij ski tsis kam mus rau hauv dej.
Lamer, tus thawj tswj hwm ntawm Waunakee lub zej zog digester, xav tias Madison lub zej zog loj dua tuaj yeem mus txog qhov taw qhia, ib yam nkaus.
Lamer tau hais tias "Ua tib neeg, peb zoo li loj hlob tuaj rau txhua yam," Lamer hais. "Zoo sai sai no, peb txais cov litter hauv av, cov dej ntsuab ua ib feem ntawm lub neej. Peb tsis teb kom txog thaum nws chob peb. Kuv xav tias yog qhov peb nyob niaj hnub no. Nws chob peb. "
Cov koob no, Murky Waters, tau tsim los ntawm kev koom tes nrog The Capital Times. Nws yog ib feem ntawm Water Watch Wisconsin, ib txoj haujlwm txhawb nqa los ntawm Joyce Foundation uas tau tshuaj xyuas cov dej tsis zoo thiab cov teeb meem khoom siv thoob plaws xeev. Tus kws sau xov xwm hauv chaw Ron Seely tau pab txhawb rau tsab ntawv ceeb toom no.
Kuv xav paub, thaum lawv tshem cov Phosphorous lawv ua li cas nrog nws?